Aziz Mahmud Hüdayi‘nin hayatı hakkında kimdir, kaç yılında doğdu, hangi dönemde yaşadı, kaç yılları arasında yaşadı, Kur’an’da geçiyor mu, ne zaman öldü, mezarı ya da türbesi nerede gibi soruların cevabını bu biyografi sayfasında bulabileceksiniz. İşte Aziz Mahmud Hüdayi hakkında bilmeniz gereken tüm detaylar;
Aziz Mahmud Hüdayi Kimdir, Doğum Yılı ve Aile Hayatı
Aziz Mahmud Hüdayi, 1541 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı Karaman Eyâleti’nin Aksaray Sancağı’na bağlı Şereflikoçhisar kazasında dünyaya gelmiştir. Fadlullah bin Mahmud’un oğlu olan Mahmud Hüdayi, Cüneyd-i Bağdâdî’nin soyundan gelmesiyle “seyyid” unvanını taşımaktadır. Çocukluk yıllarını Sivrihisar’da geçirmiştir. (Ayrıca bkz. Wikipedia)
Aziz Mahmud Hüdayi Eğitim Hayatı
Mahmud Hüdayi, ilk eğitimini Sivrihisar’da aldıktan sonra İstanbul’a giderek Küçük Ayasofya Medresesi’nde eğitimine devam etti. Erken yaşlarda üstün bir hafızaya sahip olduğunu göstererek, okuduğu metinleri zihninde tutmuş ve tekrar kitaba başvurmadan derslerine devam etmiştir. Genç yaşta tefsir, hadis, fıkıh ve fen ilimlerinde büyük bir âlim olarak tanınmıştır. Hocalarından Nazırzâde Ramazan Efendi’nin rehberliğinde büyük bir ilmi birikim edinmiş ve aynı zamanda Halveti şeyhlerinden Muslihuddîn Efendi’nin sohbetlerine katılarak tasavvuf yolunda da ilerlemeye başlamıştır.
Aziz Mahmud Hüdayi Tasavvuf Yolundaki İlk Adımları
Aziz Mahmud Hüdayi, 28 yaşında iken hocası Ramazan Efendi ile Edirne’ye gitmiş, burada Sultan Selim Medresesi’nde müderrislik yapmıştır. Daha sonra hocasının Mısır’a tayin edilmesiyle birlikte Mısır’a gitmiş ve burada Halveti şeyhlerinden Kerimüddin Efendi’den tasavvuf dersleri almıştır. 33 yaşında, hocasıyla Bursa’ya gelerek Ferhâdiye Medresesi’nde müderrislik yapmaya başlamıştır.
Aziz Mahmud Hüdayi İcazet ve Hizmet Yolları
Hüdayi, hocası Muhammed Üftâde’den icazet alarak, İslam’ı yaymak amacıyla çocukluğunu geçirdiği Sivrihisar’a gönderilmiştir. Burada altı ay kadar kalan Hüdayi, hocasının vefatına dayanamayarak tekrar Bursa’ya dönmüştür. Ardından, Şeyhülislam Hoca Sadettin Efendi’nin tavsiyesiyle İstanbul’a gelmiş ve Küçük Ayasofya Camii tekkesinde hocalık yapmaya başlamıştır. Burada talebelerine tefsir, hadis ve fıkıh dersleri vermiş, İstanbul’un en önemli kültür ve ilmî merkezlerinden birine dönüşen Hüdayi Dergâhı’nı kurmuştur.
Aziz Mahmud Hüdayi Dergâhı ve Eğitim Faaliyetleri
1598 yılında Üsküdar’da bir cami ve dergah yaptıran Aziz Mahmud Hüdayi, burada yüzlerce talebenin yetişmesi için büyük bir çaba sarf etmiştir. Her tabakadan insanın ilgisini çeken dergâhı, kısa sürede İstanbul’un en önemli kültür merkezlerinden biri olmuştur. Sadrazamlar, şeyhülislamlar ve devletin üst kademesindeki birçok önemli şahsiyet Hüdayi’nin talebesi olmuştur. Ayrıca, III. Murad Han, III. Mehmed Han, I. Ahmed Han, II. Osman Han ve IV. Murad Han gibi Osmanlı padişahları da ona büyük saygı göstermiş, nasihatlerini dinlemişlerdir.
Aziz Mahmud Hüdayi Savaş ve Vâaz Faaliyetleri
1595 yılında İran’a karşı yapılan Tebriz Seferi’ne Ferhat Paşa ile katılan Aziz Mahmud Hüdayi, zaman zaman padişahların daveti üzerine saraya gitmiş, onlarla sohbetler yapmıştır. Ayrıca, İstanbul’daki camilerde yaptığı vaazlarla halkı aydınlatmış, insanlara marifet ve feyz sunmuştur. Özellikle Üsküdar İskelesi’ndeki Mihrimah Sultan Camii ve Sultanahmet Camii’nde düzenlediği vaazlar büyük ilgi görmüştür.
Aziz Mahmud Hüdayi Ölümü ve Ardında Bıraktığı Miras
Aziz Mahmud Hüdayi, 1628 yılında vefat etmiştir. Ölmeden önce talebeleriyle helalleşmiş ve vasiyetini yapmıştır. Mezarı, İstanbul Üsküdar’daki dergâhının yanındaki türbesindedir. Bugün, Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı dergâhında hizmet vermeye devam etmektedir.
Aziz Mahmud Hüdayi Eserleri
Aziz Mahmud Hüdayi, ilmî birikimini eserlerine de yansıtmıştır. Bazı önemli eserleri şunlardır:
- Nefâis-ül-Mecâlis
- Tecelliyât
- Dîvân-ı İlâhiyât
- Habbet-ül-Muhabbe
- Necât-ül-Garîk
- Tarîkatnâme
- Tezâkir-i Hüdâyî
- Ahvâl-ün-Nebiyy-il-Muhtâr Aleyhi Salevâtullah-il-Melik-i-Cebbâr
- Câmi-ul-Fadâil ve Kâmi-ur-Rezâil
- Feth-ul-Bâb ve Ref-ul-Hicâb
- El-Feth-ül-İlâhî
- Hâşiyet-ül-Kühistânî fî Şerh-il-Fıkh-ı Keydanî
- Hayât-ül-Ervâh ve Necât-ül-Eşbâh
- Tarîkat-ı Muhammediyye
- Vâkıât
- Şerhun alel-Kasîdet-il Vitriyye fî Medhi Hayr-il-Beriyye
- Mensûr Mevlîd-i Nebî
Aziz Mahmud Hüdayi, hem ilmî hem de tasavvufî anlamda Osmanlı toplumunda derin izler bırakmış, dönemin önde gelen alimlerinden biri olarak anılmaktadır.
Bu biyografide Aziz Mahmud Hüdayi hakkında sahip olduğumuz bilgilere yer verdik. Bilgilerde herhangi bir yanlışlık tespit ettiyseniz hemen aşağıdaki yorum alanını kullanarak bu yanlışlığı düzeltmemize yardımcı olabilirsiniz.
